Osmanlı Tarihi Özet Kısa Notlar

Osmanlıların Menşei
24 Oğuz boyundan biri olan Bozokların Günhan Soyunun Kayı boyuna mensupturlar.

Kayıların Anadolu'ya Ilk Gelişleri
13.Y.Y. başında Ertuğrul Bey Başkanlığında Ankara'nın batısındaki Karacadağ mevkiine gelip yerleştirilmişlerdir.

Not: Türkiye Selçuklu Devleti Yıkılana kadar bu devlete bağlı bir uç beyliği olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir.Bu devlet yıkılınca 1299'da bağımsızlıklarını ilan edip Osmanlı Devletini kurmuşlardır.

Osman Bey zamanında fethedilen yerler
Eskişehir yakınlarında Karacahisar, Sakarya boylarında Sorkun, taraklı ve Göynük, Bilecik, Yarhisar, Inegöl, Yurthisar ve Yenişehir.

Koyunhisar SavaşıBizans ve Osmanlı Arasında olmuştur.

Nedeni:
Osmanlıların tek tek Bizans topraklarını fethedip, Bizans'ın önemli Şehirlerinden biri olan Izmit'i tehdit etmeleri.

Sonucu:
Osmanlı galip geldi. Bu savaştan sonra Bursa kuşatıldı ve Izmit yolu Türklere açıldı.

Önemi:
Bizansla Osmanlılar arasındaki ilk savaştır.

Orhan Bey'in fethettiği yerler
Bursa, Kandıra, Karamürsel, Semendire, Aydos, Iznik, Izmit ve Tekirdağ'dan Bolayır'a kadar olan yer.

1-Kuruluş Devri (1299-1453)
Osman Gazi'nin Anadolu Selçuklu Devleti tarafından uç beyi olarak atanmasıyla başlayıp Istanbul'un fethiyle sona eren dönemdir.

2-Yükselme Devri (1453-1579)

Istanbul'un fethiyle başlayıp Sokullu Mehmet Paşa'nın ölümüyle sona eren dönemdir.

3-Duraklama Devri (1579-1699)
Sokullu Mehmet Paşa'nın ölümüyle başlayıp Karlofça Antlaşması ile sona eren dönemdir.

4-Gerileme Devri (1699-1792)
Karlofça Antlaşması ile başlayıp Yaş Antlaşması ile sona eren dönemdir.

5-Dağılma ve Çöküş Devri (1792-1922)
Yaş Antlaşması ile başlayıp 1 Kasım 1922'de Saltanatın Kaldırılması ile sona eren dönemdir.

Osmanlı Devleti'nin Genel Özellikleri

Türk tarihinin en uzun ömürlü devletidir.
Merkeziyetçi bir yönetim anlayışına sahiptir.
Siyasal, sosyal, askeri ve kültürel örgütlenme açısından en gelişmiş Türk devletidir.
3 kıtaya yayılmış içerisinde 20'den fazla millet barındıran bir imparatorluk haline gelmiştir.
Siyasal ve sosyal alanda göstermiş olduğu örgütlenme bir çok batılı tarihçinin araştırma konusu olmuştur.

Kurtuluş Dönemi Osmanlı Padişahları
Osman Bey (1283-1324)
Orhan Bey (1324-1362)
I.Murat (1362-1389)
I.Bayezit (1389-1402)
Fetret Dönemi (1402-1413)
I.Mehmet (1413-1421)
II.Murat (1421-1444, 1444-1451)
II.Mehmet (1444-1444, 1451-1481)

Orhan Bey Dönemi
Askeri, Sosyal, Kültürel Alanda Gelişmeler
1327'de Osmanlı Devleti'nin ilkgümüş akçesi bastırıldı.
Yaya ve müsellem adında iki askeri sınıf açılarak Kapıkulu Ocaklarının temelleri atıldı.
Ilk divan örgütü kuruldu ve vezir ataması yapıldı.
Şehzadelerin yetiştirilmesinde sancak sistemi uygulandı.
Iznik'te ilk Osmanlı Medresesi açıldı.
Sancaklara kadı ve subaşılar atandı.

Not:Orhan Bey babasından devraldığı uç beyliği teşkilatlı bir devlet haline getirdi.

I.Murat

Ahilerin isyanı nedeniyle elden çıkan Ankara'yı 2. kez almak zorunda kalmıştır.
Bizans ve Bulgar kuvvetlerinden oluşan bir ordu Sazlıdere Savaşı ile yenilgiye uğratılmış ve Edirne alınmıştır.
Edirne başkent yapılmıştır.
Sırp Sındığı Savaşı olmuştur.

Sırp Sındığı Savaşı
Nedeni:
Edirne'yi geri almak ve Türkleri Rumeli'den atmak.

Sonucu:
Hacı Ilbey komutasındaki Osmanlı akıncı birlikleri ani baskınla Haçlı ordusunu yenilgiye uğratmıştır.

Önemi:
Haçlılarla yapılan ilk savaştır.
1371'de Sırplarla Çirmen Savaşı yapılmış ve Osmanlılara Makedonya yolu açılmıştır.
Anadolu Türk birliğini sağlamak için Germiyanoğullarından Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Emet alınmış, Hamitoğullarından 80.000 altın karşılığında Isparta, Yalvaç, Eğridir ve Karaağaç alınmıştır.
Karamanoğulları üzerine sefere çıkılmış ve beyliğin Osmanlı'ya itaati sağlanmıştır.
1388'de Balkanlarda Osmanlı akıncı birlikleri Haçlılar tarafından Ploşnik'te yenilgiye uğratılmıştır.Bu Osmanlıların Balkanlardaki ilk yenilgisidir.
Ploşnik yenilgisi Haçlıları, Türkleri Rumeli'den atmak için ümitlendirmişti.Osmanlı Devleti'nin giderek Balkanlarda güçlenmesi Haçlıların tekrar harekete geçirmiş ve I.Kosova Savaşı meydana gelmiştir.Savaşta Osmanlı galip gelmiştir.I.Kosova zaferi Balkan Hakimiyetini güçlendirirken Haçlılar açısındanda sadece Balkan milletlerinden oluşan Haçlı Orduları ile Türlerin Rumeli'den atılamayacağı gerçeğini ortaya çıkarmıştır.Balkan devletleri bundan sonraki Haçlı ittifaklarında Avrupalı Devletlerden de yardım istemiştir.
Savaştan sonra I.Murat savaş alanında gezerken bir Sırp tarafından öldürülmüştür.
I.Murat döneminde Kazaskerlik makamı oluşturulmuş ve ilk kazaskeri olarakta Bursa kadısı Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa atanmıştır.
Yine bu dönemde Gelibolu'da acemi olanlar ocağı açılmış böylece yeniçeri ocağının temelleri atılmıştır.
Manastır merkezli olarak Rumeli beylerbeyi kurulmuştur.
Maliye teşkilatı kuruldu.Ilk defterdarlık ataması yapıldı.
Tımar Sistemi Rumeli'de uygulanmaya konuldu.


I.Bayezit(Yıldırım) 1389-1402
Yıldırım tahat geçer geçmez Anadolu'da Türk siyasi birliğini sağlamak için harekete geçmiştir.1390'da 1398'e kadar geçen sürede Anadolu'da Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları dışındaki beylikler Osmanlı'ya katıldı.Böylece Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı.
Yıldırım Bayezit döneminde Istanbul dört kez kuşatılmışsada bu kuşatmalar;
Batı'da Haçlı tehlikesi,
Anadolu'daki beyliklerle mücadele,
Etkili silahların yetersizliği,
Doğu'da Timur tehlikesi nedeniyle başarıya ulaşamamıştır.

Yıldırım Bayezit son Istanbul kuşatmasında Doğu'da Timur tehlikesine karşısında Doğu'da Timur tehlikesi belirince Bizansla bir anlaşma yapılmıştır.

Anlaşmaya göre;
Istanbul'da bir Türk mahallesi kurulacak, cami yaptırılacak,
Istanbul'da yaşayan Türklerin davalarına bakmak üzere bir kadı tayin edilecek,
Türkler ticaret yapmak amacıyla Istanbul'a serbestçe girip çıkabilecek,
Bizans Osmanlı'ya vergi ödeyecekti.

Osmanlı ile Timur arasında 1402'de Ankara Savaşı olmuştur.

Ankara Savaşı
Nedenleri: Bağdat Celayirleri hakimi Ahmet Celayir ve Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf'un Timru'un önünden kaçarak Yıldırım'a sığınması ,

Buna karşılık Anadolu'daki Türk beyliklerinin Yıldırım'a karşı Timur'dan yardım isteyip Anadolu'ya çağırmaları,
Timur'un daha önceden Anadolu'ya gelerek Sivas'ı yakıp yıkması, Yıldırım'ın buna karşılık Erzincan ve çevresini yakıp yıkması,
Timur'un doğu'ya çıkcağı sefer öncesi batı'yı güvence altına almak istemesi,
Her iki hükümdar arasında gidip gelen hakaret dolu mektuplar,
Her iki hükümdarında Dünya hakimiyetini gerçekleştirme düşüncesinden kaynaklanan üstünlük mücadelesi.(Savaşın temel nedeni)

Sonuçları:

Yıldırım Timur'a esir düştü ve 8 ay sonrada öldü,

Yıldırım'ın oğulları arasında taht mücadelesi başladı ve fetret devri yaşandı.
Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu.Beyliklerin birçoğu yeniden kuruldu.
Istanbul'un alınması gecikti.Bizans'ın ömrü yarım asır kadar uzadı.
Osmanlıların Balkanlarda ilerleyişi bir süre için durdu.

Yıldırım döneminde Gelibolu'da ilk Osmanlı tersanesi açılmıştır.
Kütahya merkezli olarak Anadolu beylerbeyi kurulmuştur.


Coğrafi Keşiflerin Nedenleri:
Haçlı seferleri sırasında Avrupalıların Islam ülkesindeki bolluk ve refahı görmeleri bundan etkilenerek varlıklı yaşama ulaşmak için yeni kaynak arayışına girmeleri.
Osmanlıların ticaret merkezlerini ele geçirmesi ile Avrupalıların kendilerine yeni ticaret alanları bulma gereksinimi.
Avrupa'daki siyasi ve ekonomik mücadelelerde yenik düşenlerin yerleşebilecekleri toprak arayışları.
Avrupalıların Çin'den ve Hindistan'dan getirilen malları doğrudan ve ucuza kendilerinin almak istemeleri.
Avrupalıların Hristiyanlığı yaymak istemesi.
Pusulanın Avrupa'ya gelmesi.
Kaliteli gemilerin yapılması.
Cesur gemicilerin yetişmesi.
Haçlıların seferleri sırasında Müslümanlardan dünya coğrafyası ile ilgili yeni bilgiler öğrenmeleri.


Coğrafi Keşiflerin Sonuçları:

Dünya'nın büyük kıtalarından; Afrika'nın tamamı ve Amerika keşfedildi.
Büyük sömürge imparatorlukları kuruldu:
Burjuva sınıfı önem kazanırken, soylu sınıfı önemini kaybetti.
Avrupa'dan Amerika'ya göçlerle, Avrupa kültürü ve uygarlığı yayıldı.
Amerika'dan Avrupa'ya bol miktarda altın ve gümüş geldi.Zenginliğin esası toprak olmaktan çıktı.
Deniz ticaret yolları önem kazandı.
Bilinmeyen hayvanlar ve bitki türleri tanındı.
Köle ticareti ortaya çıktı.
Hristiyanlık yeni yerlere yayıldı.
Avrupa'da kilise ve papaya olan güven azaldı.


Rönesansın Nedenleri:

Matbaanın bulunmasıyla eski döneme ait eserlerin bastırılması ve eski kültürün öğrenilmesi.
Coğrafi keşiflerin sonrasında, Avrupa halkının zenginleşmesi ve yaşam seviyesinin yükselmesi sonucunda Avrupa'da sanattan ve edebiyattan zevk alan bir sınıfın doğması.
Edebiyatçı, şair ve sanatçıları koruyan kişilerin bulunması.
15. ve 16.yüzyılda dahi sanatçıların yetişmesi ve bunlara kilise baskısı olmadan sanatlarını ortaya koyma fırsatı verilmesi.

Ortaçağ'dan beri gelişmekte olan güzel sanatların 15. ve 16. yüzyıllarda olgunlaşması.
Türklerin Istanbul'u fethetmeleri üzerine Bizans'ta bulunan bazı bilginlerin Italya'ya göç ederek eski Yunanca'yı öğretmeleri ve bu döneme ait eserleri tanıtmaları.

Rönesansın Sonuçları:
Skolastik düşüncenin yerine, deney, gözlem ve araştırmaya dayanan pozitif düşünce sisteminin gelmesi.
Reformun doğuşuna sebep oldu.

Reformun Nedenleri:

Matbaanın bulunmasıyla çok sayıda Incil basıldı.Incili okuyan insanlar gerçekleri öğrendi ve kiliseye karşı şüpheleri, eleştirileri arttı.
Rönesans ile,skolastik düşünce yıkıldı ve pozitif düşünce doğdu.Insanlar özgürce dini konulurı tartışmaya başladı.
Papaların dini güçlerini kullanarakekonomik yönden halkı sömürmeye başlaması.


Reformun Sonuçları:
Avrupa'da mezhep birliği bozuldu.Protestan,Kalvenizm,An glikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıltı.
Papalar eski gücünü kaybetti.Katolik kilisesi kendini yenilemek zorunda kaldı.
Eğitim dinin etkisinden çıkarılarak laikleştirildi.
Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde kilisenin malları elinden alındı.
Avrupa'da siyasal açıdan bölünme oldu.

Osmanlı'da yaşayan Hristiyanlar reformdan etkilenmişler midir?Neden?
Etlilenmemiştir.Çünkü hem ortodoks hem de Katolik Hristiyanlar geniş bir inanç özgürlüğüne sahiptiler.


Feodalite yönetimi nasıl ortaya çıkmıştır?
Soylular,tasarrufları altındaki topraklarda mutlak haklara sahiptiler.Düşman saldırıları karşısında kraldan yardım görmeyen toprak sahibi soylular kendilerini korumak için şövalye denilen savaşçılar toplamışlar,şatolar ve kaleler yaptırmışlardır.Böylece tüm Orta Çağ boyunca devam edecek feodalite yönetimi ortaya çıktı.

Amasya Antlaşmasının önemi:
Osmanlılarla Iranlılar arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır.

Ferhat Paşa Antlaşmasının önemi:
Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti, doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır.

Kıbrıs'ın Osmanlı tarafından fethedilmesinin ne gibi önemi vardır?
Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliği altına girdi.Mısır deniz yolunun ve Güney Anadolu kıyılarının güvenliği sağlandı.


Not:Isyan sonucu öldürülen ilk padişah Genç Osman'dır.

Celalî Isyanları:
Nedeni:
Ekonomik kriz

Sonuçları:
Osmanlı ekonomisinin iyice bozulmasına neden oldu.Anadolu'nun büyük kısmı harabe haline geldi.Isyancılardan, askerlerden ve halktan yüzbinlerce insan yaşamını yitirdi.Güvenlik nedeniyle köylünün toprağını terk etmesi sonucu üretim azaldı, tarım ve hayvancılık geriledi.

17.YY'da Osmanlı Devleti'nin Dış Siyaseti
Osmanlı Devleti'nin doğu siyaseti(Iran)

Nasuh Paşa Antlaşması(1611)

Osmanlılar, Ferhat Paşa Antlaşması'yla Iran'dan aldıkları yerleri geri verdiler.
Buna karşın Iran, Osmanlılara yılda 200 deve yükü ipek vermeyi kabul etti.

Kasr-ı Şirin Antlaşması(1639)

Azerbaycan ve Revan Iranlılara bırakıldı.
Bağdat, Musul ve Diyarbakır Osmanlılarda kaldı.

Önemi:
Bugünkü Iran sınırı bu antlaşmayla çizilmiştir.


Osmanlı-Lehistan ilişkileri:
Bucaş Antlaşması(1672)
Podolya Osmanlılarda kalacak,
Lehistan kuvvetleri Ukrayna'dan çekilecek,
Lehistan Osmanlılara her yıl vergi vercekti.

Önemi:Osmanlıların batıda toprak elde ettiği son antlaşmadır.


Osmanlı- Avusturya ilişkileri:
Zitvatoruk Antlaşması(1606)
Avusturya'nın eskiden beri Osmanlı Devleti'ne verdiği 30.000 altınlık vergi kaldırılacak, buna karşılık Avuturya bir defaya özgü olarak Osmanlı Devleti'ne savaş zararı ödemesi yapacaktı.
Savaş sırasında alınan Eğri, Kanije ve estergon kaleleri Osmanlılarda kalacak; Avusturya Imparatoru, protokol yönünden Osmanlı padişahına eşit sayılacaktı.


Önemi; Osmanlı-Avusturya arasında yapılan ilk antlaşmadır.
Orta Avrupa'daki Osmanlı üstünlüğünü sona erdiren bir belge oldu.

Karlofça Antlaşması(1699)
Osmanlı Devleti ile Avusturya, Lehistan ve Venedik arasında ayrı ayrı yapılmıştır.

Temeşvar dışında kalan bütün Macaristan ve Erdel, Avusturya'ya verildi.
Ukrayna ve Podolya Lehistan'a; Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı.
Antlaşmanın 25 yıl süreceği kabul edildi.

Önemi:
Osmanlı Devleti'nin batıda toprak kaybettiği ilk antlaşmadır.

Küçük Kaynarca Antlaşması(1774)

Kırım Hanlığı, Bucak, Nogay, Yediçikül kabileleri ile Tatarlar hiçbir devlete bağlı olmayıp bağımsız olacak, ancak din işlerinde, aynı zamanda halife olan Osmanlı padişahına bağlı kalacaktı; Yenikale, Kerç ve Azak dolayları Ruslara bırakılacak, Osmanlı ve Rus Devletleri, han seçimlerine karışmayacaklardı.
Rusya, bu savaşta ele geçirdiği Eflak, Boğdan, Besarabya ve Ege adalarını geri verecekti.
Rus ticaret gemileri Karadeniz ve Akdeniz'de serbestçe dolaşabilecek.
Ruslar, Istanbul'da devamlı elçi bulundurarak ve bu elçi, büyük devletlerin elçilerine tanınan ayrıcalıklara sahip olacaktı.